Όταν κλείνουν τα σχολεία, μία έρευνα που διενεργήθηκε με δεδομένα από όλον τον κόσμο και δημοσιεύτηκε από την UNESCO με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κοριτσιού στις 11 Οκτωβρίου. Στόχος της ήταν να αποκαλυφθούν οι επιπτώσεις με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπα τα παιδιά και των δύο φύλων στη μάθηση, την ευεξία και την υγεία τους, μετά το κλείσιμο των σχολείων εξαιτίας του COVID-19. Τα ευρήματα δείχνουν ότι, ενώ οι κοινωνικές νόρμες που αφορούν τα φύλα, καθώς και οι αντίστοιχες προσδοκίες, είναι σε θέση να επηρεάσουν αρνητικά τη δυνατότητα συμμετοχής στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, τελικά, τα μαθησιακά κενά και το ποσοστό των παιδιών που θα εγκαταλείψει το σχολείο, όταν αυτό ανοίξει ξανά, μπορούν να περιοριστούν μέσω παρεμβάσεων οι οποίες αμφισβητούν αυτά ακριβώς τα εμπόδια που σχετίζονται με το φύλο.
«Παρά τις άμεσες κινητοποιήσεις των κυβερνήσεων και των συνεργατών τους, ώστε να διασφαλίσουν τη συνέχεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας, το κλείσιμο των σχολείων που επέφερε ο COVID-19 παρεμποδίζει το δικαίωμα των παιδιών και των νέων στη συμπεριληπτική και ποιοτική εκπαίδευση ανά την υφήλιο», είπε η Γενική Υποδιευθύντρια Εκπαίδευσης της UNESCO Stefania Giannini. «Τα παραδείγματα που περιλαμβάνονται στην έρευνα μας θυμίζουν ότι ο δρόμος για την ισότητα δεν είναι εύκολος και ότι χρειάζονται δυναμικές, συνεχείς και συλλογικές ενέργειες για να την ανακτήσουμε.
Η μελέτη περιλαμβάνει μία συγκεφαλαίωση δημοσιευμένων ερευνών και μία δημοσκόπηση μεγάλης κλίμακας σε οργανισμούς οι οποίοι εργάζονται παγκοσμίως για την ισότητα των φύλων, όπως επίσης και εις βάθος δεδομένα, τα οποία συλλέχθηκαν από τοπικές κοινότητες στο Μπαγκλαντές, την Ακτή Ελεφαντοστού, την Κένυα, το Μάλι και το Πακιστάν.
Παρατηρήθηκαν τέσσερις βασικοί τομείς επίδρασης του φύλου:
- Οι δουλειές του σπιτιού απαιτούσαν τη συνδρομή τόσο των κοριτσιών, όσο και των αγοριών, ιδιαίτερα σε φτωχότερες περιοχές, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η δυνατότητα συμμετοχής στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Για τα κορίτσια, ο αυξημένος χρόνος που περνούσαν στο σπίτι συχνά επέφερε και αυξημένες ευθύνες στις δουλειές του σπιτιού, όπως καταγράφηκε στο Μπαγκλαντές, το Εκουαδόρ, την Αιθιοπία, τη Νιγηρία, το Πακιστάν, τη Σιέρα Λεόνε και σε άλλα μέρη του κόσμου, όπου το εισόδημα των ανθρώπων είναι είτε χαμηλό είτε μεσαίο. Στην περίπτωση των αγοριών, η συμμετοχή τους συχνά περιοριζόταν από την ανάγκη για εργασία: Το ⅓ των συμμετεχόντων, αποκαλύπτει μία δημοσκόπηση, σε πενήντα πέντε χώρες επεσήμανε ότι η αύξηση της παιδικής εργασίας συνδέεται με το κλείσιμο των σχολείων εξαιτίας του COVID-19.
«Οι πρώτες «απαντήσεις» στον COVID-19 φαίνεται να αναπτύχθηκαν χωρίς να ληφθεί υπόψη η συμπεριληπτικότητα, με αποτέλεσμα να αυξηθεί ο κίνδυνος της περιθωριοποίησης.»
- Ο ψηφιακός διαχωρισμός των φύλων περιόρισε σημαντικά τη δυνατότητα των κοριτσιών να μετέχουν στο διαδικτυακό μάθημα. Στις χώρες από τις οποίες συλλέχθηκαν δεδομένα, τα έφηβα κορίτσια 15-19 ετών είχαν λιγότερες πιθανότητες, σε σχέση με τα αγόρια, να έχουν χρησιμοποιήσει το διαδίκτυο τους τελευταίους δώδεκα μήνες, ενώ λίγα από αυτά είχαν στην κατοχή τους κινητό τηλέφωνο. Ανάμεσα στις μαθήτριες και τους μαθητές που συμμετείχαν στην έρευνα στο Πακιστάν, μόλις το 44% των κοριτσιών είχαν κινητό, την ίδια στιγμή που το ποσοστό των αγοριών ανερχόταν στο 93%. Τα κορίτσια που δεν είχαν κινητό ανέφεραν ότι στηρίζονταν στις συσκευές των συγγενών τους, συνήθως των πατέρων τους.
- Τα περιορισμένα δεδομένα που είναι διαθέσιμα μέχρι σήμερα σχετικά με τα ποσοστά επιστροφής στα σχολεία δείχνουν επίσης ανισότητες μεταξύ των δύο φύλων. Ευρήματα μίας μελέτης, που διεξήχθη σε τέσσερις περιοχές στην Κένυα, δείχνουν ότι το 16% των κοριτσιών και το 8% των αγοριών, ηλικίας 15-19, δεν κατάφεραν να συνεχίσουν το σχολείο μετά την επαναλειτουργία του στις αρχές του 2021, με κύρια αιτία να θεωρείται η αδυναμία τους να πληρώσουν τα δίδακτρα.
- Πέραν της εκπαίδευσης, το κλείσιμο του σχολείου έχει επηρεάσει αρνητικά την υγεία των παιδιών (ιδιαίτερα την ψυχική) την ευεξία και την ακεραιότητα τους. Σε δεκαπέντε χώρες ανά την υφήλιο, παρατηρήθηκε ότι τα κορίτσια αντιμετώπιζαν περισσότερο άγχος και συναισθήματα κατάθλιψης από τα αγόρια. Μαθήτριες και μαθητές – μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας ανέφεραν υψηλά επίπεδα άγχους και απομόνωσης. Τα αγόρια εξέφρασαν, επίσης, φόβους για αυξημένα επίπεδα βίας και εγκληματικότητας, ιδιαίτερα σε περιβάλλοντα που επηρεάστηκαν από την κρίση.
Οι κυβερνήσεις κατάφεραν να βρουν λύσεις για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ως απάντηση στην πανδημία, με προτεραιότητα, όμως, την ταχύτητα και όχι την ισότητα στην πρόσβαση. Οι πρώτες «απαντήσεις» στον COVID-19 φαίνεται να αναπτύχθηκαν χωρίς να ληφθεί υπόψη η συμπεριληπτικότητα, με αποτέλεσμα να αυξηθεί ο κίνδυνος της περιθωριοποίησης.
Βέβαια, υπάρχουν εξαιρέσεις: το σχέδιο της Γκάνα αναγνωρίζει τα εμπόδια που σχετίζονται με το φύλο αναφορικά με το διάβασμα στο κλείσιμο των σχολείων, ενώ η Ρουάντα υποστηρίζει τις εγκύους και τις νεαρές μητέρες στη συνέχεια της εκπαίδευσής τους.
Οι περισσότερες χώρες, ανεξαρτήτως εισοδηματικής κατηγορίας, αναφέρουν ότι παρέχουν στους εκπαιδευτικούς διάφορες μορφές υποστήριξης. Ωστόσο, ελάχιστα προγράμματα βοήθησαν τους εκπαιδευτικούς να αναγνωρίσουν τους κινδύνους, τις διαφορές και τις ανισότητες που σχετίζονται με το φύλο και οι οποίες αναδύθηκαν με το κλείσιμο των σχολείων εξαιτίας του COVID-19. Οι γυναίκες εκπαιδευτικοί κλήθηκαν να αναλάβουν διττό ρόλο, ώστε να διασφαλίσουν τη συνέχεια της εκπαίδευσης για τους μαθητές και τις μαθήτριές τους, ενώ αντιμετώπιζαν ταυτόχρονα αυξημένες υποχρεώσεις σε ό,τι αφορά τη φροντίδα των δικών τους παιδιών και του σπιτιού την περίοδο που τα σχολεία ήταν κλειστά.
Η μελέτη πραγματοποιεί κάλεσμα στην εκπαιδευτική κοινότητα να συμπεριλάβει τον παράγοντα του φύλου σε πολιτικές και προγράμματα για την αντιμετώπιση της μειωμένης συμμετοχής και του χαμηλού ποσοστού επιστροφής στο σχολείο σε «ευάλωτες» κοινότητες τόσο με χρηματική υποστήριξη, όσο και με ειδική στήριξη σε εγκύους και έφηβες μητέρες.
Είναι απαραίτητο να συνεχιστούν οι προσπάθειες για την παρακολούθηση των τάσεων της κοινωνίας και την επέκταση των παρεμβάσεων, για να μπει ένα τέλος στους παιδικούς και τους αναγκαστικούς γάμους. Οι πρακτικές αυτές στερούν από τα κορίτσια το δικαίωμα στην εκπαίδευση και την υγεία και περιορίζουν τις προοπτικές τους μακροπρόθεσμα. Εν τούτοις, τέτοιοι γάμοι φαίνεται ότι αυξάνονται σε ορισμένες περιπτώσεις. Από την άλλη, απαιτείται σκληρή δουλειά ώστε να επιτευχθεί πληρέστερα η καταγραφή των περιπτώσεων εκείνων που στοχεύουν στην ισότητα και τη συμπεριληπτικότητα.
Η μελέτη αναδεικνύει την έντονη ανάγκη για την εύρεση λύσεων που θα περιλαμβάνουν λίγη ή καθόλου τεχνολογική υποστήριξη στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Ακόμα, τονίζει την ανάγκη λήψης μέτρων ώστε τα σχολεία να παρέχουν ολοκληρωμένη ψυχοκοινωνική υποστήριξη στα παιδιά και να παρακολουθούν τη συμμετοχή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία με δεδομένα που θα αφορούν το κάθε φύλο ξεχωριστά, μεταξύ άλλων απαραίτητων μέτρων.
Η μελέτη Όταν κλείνουν τα σχολεία διενεργήθηκε στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Εκπαιδευτικού Συνασπισμού Ναυαρχίδα του Φύλου (Global Education Coalition Gender Flagship), και τα στοιχεία συλλέχθηκαν από το Συμβούλιο Πληθυσμού. Χρηματοδοτήθηκε από την Παγκόσμια Σύμπραξη για την Εκπαίδευση (Global Partnership for Education).
*Κατά την απόδοση του κειμένου στα ελληνικά, χρησιμοποιήθηκαν συμπεριληπτικές λέξεις/ λεξιλόγιο για το αρσενικό και για το θηλυκό γένος.
**11/10/21, η ημερομηνία δημοσίευσης του άρθρου
Πηγή: Lego to remove gender bias from its toys after findings of child survey | The guardian
Μετάφραση: Ιωάννα Προεστάκη
Επιμέλεια: Ηλιάνα Τσαβδαρίδου & Γιάννης Καπερναράκος
Τα προγράμματα του Genderhood δημιουργούν συνθήκες όπου όλα τα παιχνίδια είναι για όλα τα παιδιά. Δείτε περισσότερα για τον Ηρακλή Πουά-Ροζ, που εντάσσεται στο πρόγραμμα Παίζοντας για την Ισότητα.