Συνέντευξη: Ζωή Δημητρίου
Στη Νέα Σμύρνη ένας φοιτητής θεώρησε ότι έχει το δικαίωμα να επιδεικνύει το μόριο του σε γυναίκες που επέστρεφαν μόνες τους στο σπίτι τους. Στην Κάλυμνο μια 13χρονη κατήγγειλε χθες τον βιασμό της από τον 38χρονο σύντροφό της μητέρας της. Στην Κρήτη 13χρόνος βίασε συμμαθήτρια του, κατέγραψε τον βιασμό και απειλούσε τη συνομήλικη μαθήτρια ότι θα δημοσιοποιήσει το βίντεο αν δεν επαναλαμβανόταν Ο ΒΙΑΣΜΟΣ. Εφιαλτικές ειδήσεις που κάνουν το γύρο του διαδικτύου και μας προκαλούν θυμό, οργή, τάση για έμετο κι όταν λειτουργεί ξανά η λογική μας μια απλή ερώτηση, “πότε θα μιλήσουμε σοβαρά στα μικρά παιδιά για τη συναίνεση και το σεξ”.
Απευθυνθήκαμε με το εξής ερώτημα στο Genderhood. Τι είναι το Genderhood; Θα σας λυθούν όλες οι απορίες από την Λαμπρινή Γεωργίου, Υπεύθυνη Έμφυλης Ισότητας και Ενσωμάτωσης) και την Σοφία Κωνσταντοπούλου, Υπεύθυνη Διαχείρισης & Επικοινωνίας του Genderhood.
Ξεκινάμε με τα πολύ απλά, τι είναι το Genderhood και τι θέλει να αλλάξει/βελτιώσει στις ζωές μας;
Είναι μία οργάνωση bottom-up, από τα κάτω προς τα πάνω δηλαδή. Γεννήθηκε από την ανάγκη απλών πολιτών για να μιλήσει σε ανάγκες άλλων απλών πολιτών. Αποστολή του Genderhood είναι η ενδυνάμωση κοινοτήτων όλων των ηλικιών με σκοπό να λάβουν τις δεξιότητες και τα εργαλεία ώστε να συνδιαμορφώσουν μία κοινωνία έμφυλης ισότητας.
Σχεδιάζουμε εκπαιδευτικά προγράμματα στο πλαίσιο των δράσεων για το Παιδί & Πρόληψη. Παράλληλα, δραστηριοποιούμαστε σε: Ενδυνάμωση & Ενήλικες, Επιμόρφωση & Σχολείο, Ευαισθητοποίηση & Κοινωνία, Φύλο & Πολιτισμός. Σε όλα τα παραπάνω κοινός παρονομαστής συχνά είναι οι έμφυλες καταπιέσεις που βιώνονται στο σχολικό προαύλιο, στο σπίτι, στη δουλειά, στο δρόμο κ.ο.κ. Το Genderhood με τις παρεμβάσεις που οργανώνει δημιουργεί ουσιαστικά έναν ασφαλή χώρο ώστε άνθρωποι που δεν είχαν αναρωτηθεί σχετικά με αυτές τις καταπιέσεις, να αλληλεπιδράσουν με άτομα που μοιράζονται τη δική τους προσωπική ιστορία. Έχουμε παρατηρήσει, ότι η αλλαγή έρχεται όταν μπορεί να ακούσεις από τη διπλανή σου πώς βιώνει την κουλτούρα του βιασμού. Ή έρχεται όταν ενδέχεται να ακούσεις από τον διπλανό σου πόσο λίγος νιώθει με όλα όσα περιμένει από αυτόν το πατριαρχικό μοντέλο. Έτσι, είμαστε σίγουρες, ότι η κοινωνική αλλαγή συντελείται βήμα-βήμα.
Ποιες είστε πίσω από το Genderhood;
Είμαστε όλες θηλυκότητες που ασχολούμαστε με τον ευρύ χώρο της εκπαίδευσης. Στο Genderhood ανταμώσαμε για να γίνουν λίγο πιο ομαλές οι γωνίες που νιώσαμε να μας τραυματίζουν όταν ήμασταν οι ίδιες στα μαθητικά θρανία και βιώναμε ανισότητες λόγω του φύλου μας. Έτσι, συγκεντρωθήκαμε εγώ (Σοφία Κωνσταντοπούλου), μια επικοινωνιολόγος που ανέλαβα το ρόλο της Διαχείρισης και Επικοινωνίας του Genderhood, η Λαμπρινή Γεωργίου ως Υπεύθυνη Έμφυλης Ισότητας και Ενσωμάτωσης και η Ιωάννα Νικολαΐδου, Εκπαιδεύτρια Προσχολικής Αγωγής. Φυσικά, για τις ανάγκες του κάθε πρότζεκτ συνεργαζόμαστε με ειδικούς από άλλα πεδία, σχηματίζοντας μία πλούσια διεπιστημονική ομάδα, που προσφέρει στο τελικό αποτέλεσμα που παράγουμε.
Μιλάτε για αλλαγή. Ποιο είναι το πρόβλημα στην κοινωνία μας που χρήζει αλλαγής;
Σύμφωνα με την παγκόσμια Έκθεση για το Χάσμα των Φύλων του 2021 ο Covid-19 μεγάλωσε τη γεφύρωση του χάσματος κατά μία γενιά (δηλαδή από τα 99,5 στα 135,6 έτη). Τα αυξημένα κρούσματα ενδοοικογενειακής βίας και οι πολλαπλές γυναικοκτονίες, η υποαντιπροσώπευση των γυναικών πολιτικών, η τρανσφοβία και ομοφοβία στον πολιτικό και κοινωνικό λόγο, ο μη συμπεριληπτικός λόγος στα ΜΜΕ και τα επίσημα έγγραφα, είναι κάποια ελάχιστα παραδείγματα από τα εμπόδια που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην ελληνική πραγματικότητα. Παρατηρούμε πως οι προσπάθειες επίλυσης της ανισότητας των φύλων, εστιάζονται σε μέτρα που διευκολύνουν τις γυναίκες στην άσκηση των πολλαπλών τους ρόλων -σαν να έχουν φύλο μόνο οι γυναίκες. Πολιτικά και κοινωνικά, όμως, υπάρχει ακόμα δρόμος για την αμφισβήτηση του προνομίου που έχουν οι αρρενωπότητες στο γερά δομημένο πατριαρχικό μοντέλο της κοινωνίας μας.
Έχοντας βιώσει κάποια από τα παραπάνω οι ίδιες ως θηλυκότητες, στο Genderhood ερχόμαστε να μιλήσουμε για την ελεύθερη έκφραση των φύλων μας -καθώς το φύλο είναι ένα ευρύ φάσμα-, και το σεβασμό στη μοναδικότητα. Θα εκπλαγείς πόσο πιο εύκολα το κατανοούν αυτό τα παιδιά από ό,τι ένας ενήλικας!
Τι είναι οι δράσεις ισότητας; Σε ποιο κοινό απευθύνεται;
Ως δράση ισότητας μπορούμε να ορίσουμε οποιαδήποτε δράση συντελείται έχοντας κατά νου τη διάσταση του φύλου. Δεν χρειάζεται να είναι απαραίτητα οργανωμένη δράση, δηλαδή να έχει αρχή, μέση και τέλος. Μπορεί να είναι από το “Κάτσε! Θα πλύνω εγώ σήμερα τα πιάτα” του συντρόφου σου μέχρι το “Κλάψε, μην το κρατάς μέσα σου”, που θα πει μαμά 5χρονου αγοριού στο πάρκο.
Τώρα, όταν μιλάμε για τις δράσεις ισότητας του Genderhood, αυτές έχουν και αρχή (την αναγνώριση των έμφυλων ανισοτήτων), και μέση (την ψηλάφηση των συναισθημάτων των ανθρώπων που συμμετέχουν) και τέλος (την πρωτοβουλία για ενσωμάτωση πρακτικών ισότητας). Μεθοδολογικά, επιλέγουμε τα εργαλεία με τα οποία θα απευθυνθούμε κάθε φορά στην ομάδα-στόχο. Ωστόσο αποφεύγουμε κάθε μορφής διδακτισμό και απλά “κρατάμε το χώρο” ενθαρρύνοντας τις κοινότητες να εκφραστούν.
Υπάρχει σεξισμός στα σχολεία; Τι έχετε συναντήσει μέσα από τα σεμινάρια με τα παιδιά;
Ας σκεφτούμε τα σχολεία ως μία μικρογραφία της κοινωνίας. Υπάρχουν όλων των ειδών οι άνθρωποι. Τη μεγαλύτερη πρόκληση τη συναντάμε συνήθως στην πρώτη μας προσέγγιση με τη διεύθυνση του σχολείου. Τις περισσότερες φορές υπάρχει δισταγμός για το πώς θα το πάρουν οι γονείς, γιατί είναι ένα ευαίσθητο θέμα. Αλλά ακόμα και όταν είμαστε μέσα στις σχολικές αίθουσες ακούμε νηπιαγωγούς να σχολιάζουν το πόσο όμορφα είναι τα κορίτσια και πόσο δυνατά και γρήγορα τα αγόρια. Μία φορά, μάλιστα η ίδια η δασκάλα της τάξης όταν άκουσε μαθητή να λέει ότι παίζει με κούκλες είπε ότι αυτά τα πράγματα δεν είναι για παιδιά της ηλικίας του. Για το ίδιο παιδί μάθαμε ότι πριν μήνες το κορόιδευε η υπόλοιπη τάξη γιατί έκανε παρέα μόνο με κορίτσια.
Ωστόσο, έχουμε συναντήσει και πολλά φωτεινά παραδείγματα, που προσεγγίζουν πολύπλευρα το θέμα της ισότητας. Αυτό συμβαίνει συνήθως είτε όταν τους αφορά προσωπικά η διεκδίκηση ίσων ευκαιριών είτε επειδή έχουν παρακολουθήσει σεμινάρια επιμόρφωσης.
Πώς μπορώ να μιλήσω για την κουλτούρα της συναίνεσης σε ένα 6χρονο και πώς σε ένα 12χρονο;
Η συναίνεση είναι μια δεξιότητα που ξεκινά από πολύ μικρή ηλικία. Ένας αρκετά πρόχειρος ορισμός της θα ήταν ”ρωτάω πάντα πριν προχωρήσω σε κάτι που σχετίζεται με ένα άλλο άτομο, και περιμένω να ακούσω ένα ξεκάθαρο “ναι” για να προχωρήσω”. Τα παιδιά μιμούνται συμπεριφορές πρώτα του οικογενειακού τους περιβάλλοντος και έπειτα των κύκλων που κοινωνικοποιούνται. Πριν μιλήσουμε στα παιδιά, λοιπόν, για συναίνεση, οφείλουμε να κάνουμε ένα check-in για το πόσο εμείς δρούμε συναινετικά στην καθημερινότητά μας.
Ρώτησα παραδείγματος χάριν το παιδί μου: – αν θέλει τρύπες στα αυτιά – πριν του κόψω τα μαλλιά – αν είναι εντάξει να το γαργαλήσω πριν συμφωνήσουμε πως θα παίξουμε γαργαλητό ή – με τι παιχνίδι θέλει να παίξει πριν του πάρω τη ροζ κούκλα ή το μπλε αυτοκινητάκι; Δεν κουνάμε το δάχτυλο σε κανένα γονέα/κηδεμόνα. Τα παράδειγμα αυτά είναι πρωτίστως καταθέσεις της δικής μας εμπειρίας. Παράλληλα, είναι πολύ σημαντικό να έχουμε υπόψιν μας τα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά κάθε ηλικίας. Σε ένα 5χρονο παιδί μιλάμε για τη συναίνεση απλά και με αρκετά παραδείγματα στο εδώ και στο τώρα. Αν είσαι σε παιδική χαρά και βλέπεις πως το παιδί σου πάει να αγκαλιάσει, για παράδειγμα, τη Δανάη χωρίς να προηγηθεί κάποιος διάλογος μεταξύ τους, μπορείς να παρέμβεις λέγοντας “Ας ρωτήσουμε τη Δανάη αν θέλει μια αγκαλιά αυτή τη στιγμή”.
Σε ένα 12χρονο παιδί μπορείς πια να μιλήσεις με πιο πρακτικούς όρους για τη συναίνεση αντλώντας παραδείγματα από τα ΜΜΕ (ταινίες/ διαφημίσεις/ διαδίκτυο). Επίσης, σε αυτή την ηλικία, που το σώμα υφίσταται τόσες αλλαγές, είναι πολύ σημαντικό να ξεκινήσουν οι συζητήσεις για τις ερωτικές επαφές αλλά και τον τρόπο προβολής του εαυτού στα social media.
Αν θέλω να γίνω εθελόντρια στην ομάδα σας τι πρέπει να κάνω και με ποια κριτήρια θα με εντάξετε στις δράσεις σας;
Ανά καιρούς λαμβάναμε αιτήματα εθελοντισμού από διάφορο κόσμο. Στη νέα ιστοσελίδα μας δημιουργήσαμε ειδική φόρμα για εθελοντισμό. Εκεί μπορείς να βρεις το πεδίο ενδιαφέροντος που σε αφορά και να γράψεις λίγα λόγια για εσένα. Δεν υπάρχουν κριτήρια. Ο εθελοντισμός δεν χρειάζεται ειδικά προσόντα. Χρειάζεται όρεξη και χρόνο. Αν έχεις το μαγικό αυτό συνδυασμό, θα σε καλέσουμε για μια συνάντηση γνωριμίας για να σχεδιάσουμε μαζί ένα πλάνο δράσης που να σου ταιριάζει. Έτσι, λίγο-λίγο θα γίνεις μέλος της ευρύτερης ομάδας του Genderhood. Να υπολογίζω σε σένα;
Τι είναι το Συναι/nο; Το Συναι/no είναι ένα καινοτόμο εκπαιδευτικό εργαλείο καθώς είναι το πρώτο κουτί στην Ελλάδα που ταξιδεύει δωρεάν σε όλη τη χώρα και εκπαιδεύει παιδιά 6-12 ετών στην καλλιέργεια δεξιοτήτων συναίνεσης και την έμφυλη ισότητα.
Θυμάσαι αυτά τα 100 σε 1 επιτραπέζια παιχνίδια που χωρούσαν σε ένα κουτί; Έτσι θα είναι και το Συναι/no, μόνο που θα περιέχει 3 +1 παιχνίδια τα οποία θα μπορείς να παίζεις ξανά και ξανά είτε με παρέα είτε χωρίς! Ενδεικτικά, θα περιέχει ένα επιτραπέζιο παιχνίδι (ταμπλώ), κάρτες ρόλων, διαδραστική αφίσα και χειροτεχνική κατασκευή. Μέσα από αυτά τα παιχνίδια, τα παιδιά θα ενδυναμωθούν στην έκφραση των Ναι/ Όχι/ Ίσως τους και θα αποκτήσουν σεβασμό στα Ναι/ Όχι/ Ίσως των άλλων. Θα είναι ικανά να βάζουν όρια στο σώμα τους και να ακούν τα όρια των άλλων. Θα περιέχει, επίσης, ένα εγχειρίδιο καλών πρακτικών για γονείς με καθημερινά παραδείγματα συναίνεσης και προτάσεις δραστηριοτήτων.
Το δικό σας ανθρώπινο δυναμικό αντιμετωπίζεται με ισότητα και σεβασμό ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, εθνικής καταγωγής, οικογενειακής κατάστασης, κατάστασης υγείας, ηλικίας, αναπηρίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, θρησκείας και πολιτικών πεποιθήσεων. Είστε κάποιου είδους μονόκερως προφανώς γιατί δεν έχω συναντήσει τέτοια εργασιακά περιβάλλοντα -συχνά- στην Ελλάδα. Ή κάνω λάθος;
Θα ήταν σούπερ τέλειο να ήμασταν μονόκεροι! Περιοριζόμαστε στην ανθρώπινη μορφή μας για την ώρα. Για εμάς στο Genderhood είναι αυτονόητο πως δε μπορούμε να μιλάμε για ισότητα αν εμείς πρώτα δεν αντιμετωπίζουμε ίσα και με σεβασμό τη μοναδικότητα κάθε ανθρώπου. Πιστεύουμε πως κάθε άτομο που έχει κοινό όραμα με αυτό του Genderhood, μπορεί να συνεισφέρει εποικοδομητικά στην ομάδα μας. Έτσι και όλες οι επιλογές συνεργάτιδων και συνεργατών μας είναι προσανατολισμένες σε αυτή την αρχή. Περιμένουμε να έρθει η στιγμή που τέτοιοι χώροι εργασίας θα είναι αυτονόητοι συλλογικά και όχι μόνο για εμάς.
Πηγή: Provocatuer